Pages

Saturday 15 April 2017

વાહ આને બગીચો કહેવાય...!


આજે કોલેજ માં એકાઉન્ટનું પેપર હતું. આજે પેપરના દિવસે મને બે અનુભવ થયા. અનુભવમાંથી ઘણું શીખવા પણ મળ્યું. અને થોડો ગુસ્સો પણ આવ્યો. ગુસ્સો આવવો વ્યાજબી હતો.
પરીક્ષા આપવા હું મારા મિત્ર સાથે પરીક્ષા બિલ્ડિંગમાં પ્રવેશ્યો. મારી સાથેના બધા પરિક્ષાર્થીઓ એક બીજા સાથે વાતચીત કરતા કરતા પરીક્ષા ખંડ માં પ્રવેશતા હતા. હું મારા મિત્ર ને ખભે હાથ રાખી પેપરની ચર્ચા કરતો અંદર પ્રવેશ્યો. હજુ તો જગ્યા ઉપર બેસું તે પહેલાજ પરીક્ષા ખંડ માં એક પ્રોફેસર પ્રગટ થયા. મને કહ્યું, 'રાજ... આ બગીચો છે.' મેં કહ્યું... કેમ ? શું થયું...? ( અચાનક જ મગજમાં લાઈટ થઈ કે હું ખભે હાથ રાખીને અંદર આવ્યો તે જોઈ ગયા હશે.) મેં સોરી કહીને માફી માગી. તેને પણ મને કહ્યું કે ખભે હાથ રાખીને આવો છો તો શું આ બગીચો છે. મેં ફરી વખત સોરી કહ્યું.
મારી ભૂલ હતી, હું સ્વીકારું છું. પણ વાત એ છે કે એટલી પણ ભૂલ નોહતી કે બગીચો કહેવું પડે. હા શિસ્ત માં નોહતો. અને ત્યારે એવો માહોલ પણ નોહતો કે એટલી બધી શિસ્ત રાખવી પડે. એ પણ હકીકત છે. ( પ્રોફેસર એની જગ્યાએ સાચા હશે હું મારી જગ્યાએ સાચો હતો.)
વાત જો બગીચાની જ હોય તો વિધાર્થીઓ અને પ્રોફેશરો કોલેજ કેમ્પસ ની અંદર પાન માવા, ગુટકા ફાકી, બીસ્ટોલ પીવે ત્યારે શું કોલેજ બગીચો નથી બની જતી...? છોકરીઓ બગલ દેખાય તેવા ટૂંકા અને વલ્ગર કપડાં પહેરીને આવે અને ક્યારેક તો અંદરના વસ્ત્રો નરી આંખે દેખાતા હોય ત્યારે શું કોલેજ બગીચો નથી બની જતી...? એવા કેટલાય દ્રશ્યો બને છે કે જ્યારે કોલેજના કેમ્પસ કરતા બગીચાના દ્રશ્યો સારા હોય...
હા બદલાતા જમાના પ્રમાણે અમુક બાબતો સ્વીકારવી પડે. પણ હદ તો ત્યારે થાય કે વંદે માતરમ કે રાષ્ટ્ર ગીત ચાલતું હોય ત્યારે શિસ્તના બણગાં ફૂંકવા વાળા આજ પગાર સેવક પ્રોફેશરો કોલેજ ના કેમ્પસમાં બગીચા માં બેઠા હોય તેમ બેઠા રહે. શિસ્તને ખાતર નય પણ દેશને ખાતર માન આપવા પણ બે મિનિટ ઉભા રહેવાની તસ્દી ના લે. ત્યારે શું કોલેજ બગીચો નથી બની જતી...?
ખેર, આ લખીને મારે કોઈ બદલો નથી લેવો, મારી ભૂલ હતી એટલે હું સ્વીકારું પણ છું પરંતુ અમુક વાસ્તવિકતા એવી છે કે જેમાં આપણાં બધાનું ભવિષ્ય શૂન્ય છે, દેશ અને સંસ્કૃતિ ને શોભા દેતું નથી. આપણે જાણીએ છીએ, આપણી નજર સામેથી પસાર થાય છે ક્યારેક આપણે બધા તેમાં સહભાગી થઈએ છીએ.
એવી કેટલીય બાબતો છે કે જેની સામે પ્રશાસને નક્કર પગલાં લેવાની જરૂર છે. કેવળ પ્રશાસન નહિ આપણે નાગરિકો એ પણ જાગૃત થવાની જરૂર છે. નીડરતાથી મુકાબલો કરવાની જરૂર છે. સહભાગી થવાની જરૂર છે.
મહેરબાની કરી કોઈ પ્રોફેસરનું નામ પૂછવા નો આવે.
બીજા અનુભવની વાત પછી ક્યારેક.....
:- રાજ પેથાણી

Sunday 19 February 2017

ખાદી: નેશન ટુ ફેશન




ટાઇમ મેગેઝીન દ્વારા જાહેર કરાયેલ  વિશ્વને બદલી નાખનાર
૧૦૦ તસ્વીરોમાં સ્થાન મેળવનાર તસ્વીર 
  ખાદી એટલે રાજકારણ કે રાજકારણી ખાદી એટલે ધોતી-ઝભ્ભો અને ખાદી નો ત્રીજો પર્યાય એટલે ગાંધી. ખાદી માટે ભલે આજે આપણા મનમાં કોઈ પણ વિચાર હોય, ખાદી ના નામે કૌભાંડ થાય કે વિવાદ, ટીવી પર ચાલતી બકવાસ થાય કે આપણા વડાપ્રધાનની દ્રષ્ટિએ વિકાસ પણ ખાદી ફોર નેશનની વાત કરવી હોય ત્યારે આદિવાસીથી લઇ અંગ્રેજો સુધી, મોદીથી લઇ ઓબામા, એક સમયે ગાંધીની લોકશાહી થી વિરુદ્ધ એવા સામ્યવાદી રશિયાથી લઈને જે દેશ સામે તેણે વર્ષો સુધી લડત ચલાવીને એ બ્રિટનના કેમરૂન સુધીના આજે એમનું નામ માનથી લેતા હોય તે એટલે મિ. મોહનદાસ કરમચંદ ગાંધી. હા આજ કાઠિયાવાડી બંદા એ ખાદીનું ધોતિયું પહેરી અને પહેરાવી ધોળિયાઓના પેન્ટ ઢીલા કરી દીધેલા. એટલે જ આજે પણ વિશ્વ ને સૌથી વધુ અસર કરનારી 100 તસ્વીરોની યાદી બને અને આપણા પોતડીદાદાનો માર્ગારેટાએ 70 વર્ષ પહેલાં લીધેલ રેંટિયા સાથેના ફોટાનો તેમાં સમાવેશ થાય. ભારતની સાથે વિશ્વને પણ બદલી શકે એટલા ગાંધી આજે રેલેવન્ટ છે.

હિંદ સ્વરાજ અને પછી આત્મકથા બન્નેમાં ગાંધી લખે છે, ભૂખમરો ભાગે તે રસ્તે જ સ્વરાજ મળે. સ્વરાજતો એ રસ્તે મળ્યું કે નહીં એ ચર્ચા ન કરીએ તોય ખાદીથી ગાંધી  ભારતની ભૂખમરો વેઠતી પ્રજા ને તેમાંથી બહાર કાઢી શક્યા. અંગ્રેજોની લૂંટ ને ઘણે અંશે અટકાવી શક્યા. મિલ માલિકો દ્વારા થતું મજૂરોનું શોષણ અટકાવી શક્યા. અને આજ ખાદી અને સ્વદેશીના વિચારથી જન્મેલા અસહકારના આંદોલન વડે સો વર્ષની અંગ્રેજ સરકારના પાયા હચમચવી નાંખ્યા.

  ગાંધીજી ઉર્ફ બાપુ આપણને માત્ર આઝાદી અપાવવામાં ન્હોતા માનતા તેઓ એ પહેલાં ભારત ને સ્વચ્છ, શિક્ષિત, અને સ્વનિર્ભર બનાવવા માગતા હતા. જે સમયે એક નાની સોયા માટે પણ બીજા પર મદાર રાખવો પડતો હોય ત્યારે દેશને સ્વનિર્ભર અને દેશના લોકોને આત્મનિર્ભર બનાવવા માટે ગાંધીએ વિક્સાવેલ શસ્ત્ર એટલે ખાદી. ખાદીથી ગાંધી એ કરેલ ક્રાંતિ વિશે લખાયું હોતતો સત્યના પ્રયોગોની જેમ જ ખાદીના પ્રયોગોનું અલગ પુસ્તક  બન્યું હોત.


  ભલે ગાંધીજીએ તે સમયે લોકોને ખાદી વડે ભૂખમરા માંથી બહાર કાઢ્યા હોય પણ આજના સમયમાં આપણે રોજ ખાદી પહેરીએ તો આપણે ભૂખમરામાં આવી જાય એવુ બની શકે. આજે ગાંધીજીની જેમ રેંટિયો ચલાવવુ એ મુર્ખામી જ ગણાય. ગાંધીજી ભલે ખાદીમાં ટેક્નોલોજીનો વિરોધ કરતા પણ આપણે અત્યારે કરીએ તો આજે ખાદીની વસ્તુ વાપરવી કે ખાદીનું કાપડ પહેરવુ તો દૂર એ વિશે વિચારતા પણ વિચાર કરવો પડે. હજારો કરોડની સબસીડી ની રકમ વપરાયા પછી પણ ખાદીની ઓળખ આજે ગરીબડી જ છે.સાલું આવા ગરીબડા વસ્ત્રની જ ભારે કિંમત ચૂકવવી પડે એને જ કદાચ કલિયુગ કહેવતો હશે.
  આજે આપણાંમાંથી મોટાભાગના યુવાનોમાં ખાદીની ઓળખ ધોતી-ઝભ્ભાના પોશાક તરીકેની જ હશે. જે સમયમાં માત્ર છ મહિનાની અંદર દેશનો મોટાભાગનો યુવાવર્ગ ત્રીજી પેઢીના મોબાઈલ ફોન માંથી ચોથી પેઢીના મોબાઈલ ફોન વાપરતો થઈ ગયો હોય. આવા ઝડપી યુગમાં ખાદી માટે ગાંધીનો ચરખો અને હાથસાળ ચલાવીએ એ નરી મુર્ખામી જ ગણાય ને.
સ્કર્ટ પહેરતી યુવતી પાસે ધોતી-ઝભ્ભા વાળી ખાદી કોણ પહેરશે. ખાદી ની પડતી નું એક આ કારણ ગણી શકાય કે ગાંધીજીના ગયા પછી તેમાં આપણે પરિવર્તન ન લાવી શક્યા. અને પરિણામે આજે ખાદી નેતાઓ પૂરતી સીમિત બની રહી. અને બાકીનો દાટ દંભી ગાંધીવાદીઓ એ વાળ્યો. આજ ગાંધીવાદીઓ જાહેરજીવનમાં આવ્યાં અને ખાદી પહેરી લૂંટ ચલાવતા થયા.
ખાદી: નેશન ટુ ફેશન 
   આવા મુખ્ય કારણોથી ખાદી આપણે દૂર થઈ પણ હવે આજની યુવા પેઢીને ખાદી સુધી લાવવા ખાદી ફોર નેશન છોડી ખાદી ફોર ફેશન કરવું પડશે. ખાદી પહેરવા માટેના ફરજિયાત નિયમો કરતા ખાદીની ગણતરી ઇકોફ્રેન્ડલી મટીરીયલ તરીકે કરાવવી પડશે.  ખાદી ની ક્વોલિટી અને તેના વપરાશથી થતા ફાયદા સમજાવવા પડશે. અને સ્વદેશી વપરાશ વડે દેશભાવના જાગરુક થાય તે માટે પરફેક્ટ પ્લાનિંગ સાથે તેનું માર્કેટિંગ કરી યુવાનો ને તેના પ્રત્યે આકર્ષવા પડશે. હું તો કહું ખાદી કાપડ પહેરાવી ને તેના ફેશન શો કરી બતાવવા પડશે. ભલું થજો વર્તમાન સરકારનું આઝાદી ના પાંસઠ વર્ષમાં પાછલી સરકારોએ ન કર્યું તેવું આ સરકારે કરી બતાવ્યું છે. જેને લીધે ખાદી આજે થોડે ઘણે અંશે યુવાનો સુધી પહોંચતી થઈ છે.  જેને લીધે આજે હું ખાદી વસ્ત્ર પહેરી શક્યો છું. એ માટે આપણા વડાપ્રધાનને ધન્યવાદ દેવા ઘટે.

#આવતા_જતાં
   ખાદી ને યુવાનો સુધી પહોંચાડવા ખાદી ફોર પેશન અને ખાદી ફોર પ્રોફેશન થશે ત્યારે ફરી એક ક્રાંતિ થશે :
સ્વદેશી ક્રાંતિ



જય હિંદ!

©Hiteshnarsingani

Sunday 2 October 2016

ડો. વિક્રમ સારાભાઈ

જે માણસ ભારે કોલાહલ અને ઘોંઘાટ ની વચ્ચે પણ સંગીત સાંભળી શકે તે જરૂર મહાન બને છે.- ડો. વિક્રમ સારાભાઈ
(12 ઓગષ્ટ,2016)
        ~હિતેશ નરસિંગાણી

પાછલા 2-3 વર્ષ માં કોઇપણ દેશ ની અવકાશ સંશોધન કે કોઇપણ સાયન્સ રિસર્ચ સંસ્થા ન મેળવે એટલી સિદ્ધિ ઓ ભારત ની અવકાશ સંશોધન સંસ્થા એટલે ઇન્ડિયન સ્પેસ એન્ડ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઇઝેશન-(ઇસરો) એ મેળવી છે.આજ ઇસરો ના સ્થાપક ડો. વિક્રમ સારાભાઈ નો આજે  જન્મ દીવસ  છે. 
સવાર નો ટીવી જોઉ છું આમના વિશે કાંઇ જોયું કે સાંભળ્યું નહીં નહીં કે ક્યાંય સોશિયલ મીડિયા માં,
એટ્લે થયુ થયુ ચાલો આપણે જાતે જ થોડા ખાંખાખોળા કરીએ અને કાંઇક વિશેષ જાણકારી મળે તો ટપકાવી એ....
તો ચાલો આજે યાદ કરીએ એ ગુજ્જુ ને  
ડો. વિક્રમ અંબાલાલ સારાભાઈ 
(12 ઓગષ્ટ 1919 થી 30 ડિસેમ્બર 1971)

નાનપણ માં સ્કુલ માં હતો તયારે એક પ્રસંગ ભણવામાં આવતો અરે પેલો ટપાલ વાળો જ યાર....
નાના વિક્રમ સારાભાઈ ના ઘરે એમનાં પીતાજી ના નામ ની ટપાલો આવતી હોય છે આ જોઇને આપણાં એ ગુજ્જુ બાળક વિક્રમ ને પણ થાય છે ઘર માં બધાં ના નામે ટપાલ આવે મારા નામે કેમ નહીં ..

 બસ નાનપણ થિ આવા કુતુહલ થાય એવો જીવ હોય તોજ ડો. વિક્રમ સારાભાઈ થવાય...
અમદાવાદ માં ગર્ભશ્રીમંત પરિવાર માં જન્મેલા વિક્રમ સારાભાઈ એ હાઇસ્કુલ સુધી નું શિક્ષણ અમદાવાદ માંજ પુરુ કર્યું હતુ અને ત્યારબાદ ઉચ્ચ અભ્યાસ માટે ઇંગ્લેન્ડ ગયા ત્યાં માત્ર 20 વર્ષ ની ઉંમરે સાયન્સ ગ્રેજ્યુએટ થયાં... અને પાછા ભારત આવ્યા.

તાજેતર માં ભારત સરકારે દેશ ની ટોપ 100 યુનિવર્સીટી નું લિસ્ટ બાર પાડ્યું એમાં ટોચ ની યુનિવર્સીટી એટ્લે બેંગ્લોર ની "ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટયૂટ ઓફ સાયન્સ" ત્યાર ની પણ ભારત ની સર્વશ્રેષ્ઠ સંસ્થા ગણાતી જેમાં તેઓ જોડાયા અને ભારત નાં નોબલ પુરસ્કાર વિજેતા વૈજ્ઞાનિક સી. વી. રામન ની નીચે રહી ને ફીઝીકસ ના પાઠ શીખ્યા ત્યાર બાદ ફરી તેઓ ઇંગ્લેન્ડ ગયા અને કેમ્બ્રિજ યુનિવર્સીટી માંથી ફીઝીકસ માં પી.એચ.ડી. ની પદવી મેળવી. તો આ હતી વિક્રમ સારાભાઈ માંથી ડો. વિક્રમ સારાભાઈ બનવા સુધી ની ટૂંકી સફર.

આ એ સમય હતો જ્યારે દેશ ની અંદર આઝાદી ની લડાઈ પૂર જોશ માં ચાલુ હતી.અંગ્રેજો સત્તા પર હતા. ગુજરાતી ઉદ્યોગપતી નો દિકરો આવડો મોટો વૈજ્ઞાનિક બનશે એવું કોઇએ વિચાર્યું ય નહીં હોય....
માત્ર 28/29 વર્ષ ની ઉંમરે  એમણે વતન અમદાવાદ માં પી.આર.એલ ની સ્થાપના કરી બસ આતો શરૂઆત હતી ત્યાર પછી તો આ વૈજ્ઞાનિક ફીઝીકસ અને અવકાશ વિજ્ઞાન માં અનેક શોધ-સંશોધનો કર્યા પાકો આંકડો તો ખબર નથી (અને મને ગુગલ પર વિશ્વાસ નથી 😀) પોણો સો જેટલા અવકાશ ક્ષેત્રે રિસર્ચ પેપર એમણે રજુ કર્યા હતાં. અને ચાલીસ જેટલી વિજ્ઞાન નું શિક્ષણ આપતી અને વિજ્ઞાન સંશોધન માટે ની સંસ્થા ઓની સ્થાપના  પ્રત્યક્ષ કે પરોક્ષ રીતે એમણે કરી હતી. શોધ સંશોધન તો શુ એ સમયે દેશ માં શિક્ષણ નું પ્રમાણ પણ  દશ-વીસ ટકા જેટલું જ હતું. ત્યાં વિજ્ઞાન અને ટેક્નોલોજી ની શું વાત કરવી પરન્તુ એ સમયે ભારત માં વિજ્ઞાન ક્ષેત્રે સ્થાપેલી સંસ્થાઓએ એ ખોટ પુરી કરી.

ભારત ની પ્રથમ નંબર ની ને જો હું ખોટો ન હોઉં તો એશિયા ની બીજા નંબર ની મેનેજમેન્ટ નું શિક્ષણ આપતી અમદાવાદ ની ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટીટયુટ ઓફ મેનેજમેન્ટ-અમદાવાદ(IIMA)  ની સ્થાપના માં તેઓ નિમિત્ત બન્યાં હતાં. 
 ભારત હજુ તો વિકાસ કોને કહેવાય એ ખબર નહોતી પ્રાથમિક સમસ્યા ઓ હજુ ઉકેલાઈ ન્હોતી એ સમય માં અવકાશ સંશોધન માટે તેમણે  વડાપ્રધાન નહેરુ ને રાજી કર્યા હતાં અને તેમણે ઇસરો ની સ્થાપના કરી અને તેનાં અધ્યક્ષ બન્યાં આ તેમની સૌથી મોટી સિદ્ધિ કહી શકાય...
ઇસરો ની વેબસાઇટ પર થિ તેમણે ઇસરો ની સ્થાપનાં વખતે કહેલા આ શબ્દો ...

"ऐसे कुछ लोग हैं जो विकासशील राष्ट्रों में अंतरिक्ष गतिविधियों की प्रासंगिकता पर सवाल उठाते हैं। हमारे सामने उद्देश्य की कोई अस्पष्टता नहीं है। हम चंद्रमा या ग्रहों की गवेषणा या मानव सहित अंतरिक्ष-उड़ानों में आर्थिक रूप से उन्नत राष्ट्रों के साथ प्रतिस्पर्धा की कोई कल्पना नहीं कर रहें हैं।" "लेकिन हम आश्वस्त हैं कि अगर हमें राष्ट्रीय स्तर पर, और राष्ट्रों के समुदाय में कोई सार्थक भूमिका निभानीहै, तो हमें मानव और समाज की वास्तविक समस्याओं के लिए उन्नत प्रौद्योगिकियों को लागू करने में किसी सेपीछे नहीं रहना चाहिए।"

પણ ડો. વિક્રમ સારાભાઈ એ જે કલ્પી પણ ન્હોતી એવી સિદ્ધિ ઓ આજે એક પછી એક ઇસરો સર કરી રહ્યુ છે. એ માટે ઇસરો નાં વૈજ્ઞાનિકો ને સલામ કરવા જ ઘટે.


એ સમય ના એવાજ ભારતીય  અણુવિજ્ઞાન ના પિતામહ ગણાતા ડો. હોમીભાભા નું આકસ્મિક અવસાન થતા  ભારત ના એટોમિક રિસર્ચ વિભાગ નાં વડા બનાવવા માં આવ્યાં.
ભારત સરકારે એમને પદ્મભૂષણ ણે પદ્મવિભૂષણ થી સન્માનિત કર્યા હતાં.
તેમનાં પત્ની મૃણાલિની સારા ભાઈ જેમનું હમણાં તાજેતર માંજ અવસાન થયુ તેઓ પણ  ભારતીય શાસ્ત્રીય નૃત્ય માં પદ્મશ્રી અને પદ્મભૂષણ થી સન્માનિત છે.
જેમ મોર ના ઈંડા ચીતરવા નો પડે એ રીતે જ તેમનાં સંતાનો મલ્લિકા સારાભાઈ અને કાર્તિકેય સારાભાઈ અનુક્રમે અલગ અલગ ક્ષેત્રો માં પદ્મવિ ભૂષણ અને પદ્મશ્રી થિ સન્માનિત છે.
જીનકો ભારત કા બચ્ચા બચ્ચા જનતા હૈ એવાં વૈજ્ઞાનિક ડો. અબ્દુલ કલામ પણ ડો. વિક્રમ સારાભાઈ  નીચે કામ કરવામાં પોતાનુ સૌભાગ્ય સમજતા .
તેમનાં જ પ્રયત્નો થકી ભારત એ 1975 માં પોતાનો પહેલો ઉપગ્રહ આર્યભટ્ટ અવકાશ માં તરતો મુક્યો હતો પરન્તુ આ જોવા માટે તેઓ હયાત ન હતાં. 
 પોતાનું આખું જીવન વિજ્ઞાન અને દેશ ને સમર્પિત કરનાર ડો. વિક્રમ સારાભાઈ નું ઇસ 1971 ની 30 મી ડિસેમ્બર નાં રોજ તેમનુ અવસાન થયુ.

#આવતા_જતાં#
માત્ર 52 વર્ષ નાં ટૂંકા જીવનકાળ માં આટલી સિદ્ધિ ઓ મેળવનાર વિશે જાણી ને છેલ્લે  રાજેશ ખન્ના ની આનંદ  નો આ ડાયલોગ તો યાદ કરવો જ પડે...
"જીંદગી બડી હૉની ચાહિયે લંબી નહીં બાબુ મૉશાય......"

~હિતેશ નરસિઁગાણી

ગાંધી જયંતિ ની ઉજવણી માં શાસ્ત્રીજી ભુલાઈ ગયા


(2 ઓક્ટોબર 2016)
*~હિતેશ નરસિંગાણી*


અત્યાર સુધી હું એમ માનતો કે સરદાર, નહેરુ, સુભાષબાબુ, વીર સાવરકર, ભગત સિંહ, ડો. આંબેડકર આ બધાં નામો પર રાજકારણ રમાય છે કે ભૂતકાળ માં રમાયું છે. પરંતુ ગાંધીજી એમાં ક્યાંય દુર દુર સુધી નથી. ચલણી નોટ માં ભલે એમનો ફોટો હોય પણ ગાંધી ના નામ પર રાજકારણ થોડા રમાય...?
પણ આ મારો અત્યાર સુધી નો સૌથી મોટો ભ્રમ હતો.
ખૈર, આજે ઉપર આપ્યાં એ બધાં નામો ની સાથે સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામ માં જેમનું નામ લઇ શકાય અને આ બધાં થી અલગ જેમના નામ સુધી હજી ગંદા રાજકારણ ના ડોળા નથી પડ્યા એવાં વ્યક્તિત્વ ની વાત કરવી છે.
આજે ગાંધી જયંતિ માં શાસ્ત્રીજી નો જન્મદિવસ છે ભુલાઈ ગયું.હા આજે સ્વચ્છતા અભિયાન ની મોદી સાહેબ ની જાહેરાત માં ગાંધીજી ની પાસે શાસ્ત્રીજી ના નાનકડા ફોટા સિવાય છાપા, ટીવી કે સોશિયલ મીડિયા પર કાંઇ ખાસ આમના વિશે નું જોવા મળ્યું નહીં. બાકી લાલ બહાદુર શાસ્ત્રી જેવા વ્યક્તિત્વ નાં જન્મદિવસ પર એમની સાદગી, ઈમાનદારી, કર્તવ્યનિષ્ઠા, દેશ પ્રેમ, સ્વાભિમાન જેવા ગુણો વિશે લખવા માં છાપા ની પૂર્તિ ઓ ભરાઈ જાય તોય જગ્યા ઘટે.
મારે એમની બાયોગ્રાફી નથી કહેવી પણ શાસ્ત્રીજી ને ખરેખર ગાંધીજી સાથે એમની છબી માં એમની લગોલગ ફિટ બેસાડે છે. એવી એમનાં જીવન ની અમુક વસ્તુ/વાતો જે મે સાંભળી/વાંચી/જાણી છે.
એ વાતો મે અહિં લખી છે. જેનો પાકો રેફરન્સ મારી પાસે નથી જેથી કરીને ભૂલચૂક લેવીદેવી.
સાવ ગરીબ પરિવાર માં જન્મ, દોઢ વર્ષ ની ઉંમરે પિતા નું અવસાન, આઝાદી ની લડાઈ માં 17 વર્ષ ની ઉંમરે પહેલી જેલ અને સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામ માં સાત વખત વખત અને કુલ નવ વર્ષ નો જેલવાસ અને આઝાદી પછી ઉતર પ્રદેશ સરકાર માં મંત્રી એ સમય ની કૉંગ્રેસ માં રાષ્ટ્રીય સ્તરે સંગઠન ની કામગીરી પછી રેલ્વે મંત્રી ,ગૃહ મંત્રી અને દેશ ના જવાહરલાલ નહેરુ પછી દેશ ના બીજા વડાપ્રધાન બન્યા હતાં.વડાપ્રધાન બન્યા ના એક વર્ષ માં જ પાકિસ્તાન નું ભારતીય સીમાઓ પર આક્રમણ અને 1965 નું યુદ્ધ હજુ માંડ ત્રણ વર્ષ પહેલા ચીન નાં હાથે જે સેનાએ પછડાટ ખાધી હતી એમનાં માં નવું જોશ ભરી અને આક્રમકઃ રણનીતિ અપનાવી 1965 નાં યુદ્ધ માં લાહોર સુધી સેના ને પહોંચાડી પાકિસ્તાન ના કેટલાય પ્રદેશો જીતી ભારત ને વિજય અપાવ્યો અને ત્યારબાદ વૈશ્વિક દબાણ થી રશિયા ના તાશ્કંદ માં શાંતિ સ્થાપવા ની શરતે જીતેલા પ્રદેશો પાછા આપવા નાં દસ્તાવેજ પર સહી કર્યા ના દિવસે જ વિદેશ માં રહસ્યમય મૃત્યુ.
આમ તો ઉપર ના એક પેરેગ્રાફ માંજ એમનું આખું જીવન આવી જાય પણ એ સિવાય એમના જીવન ના એ ઘણાં બધાં પ્રસંગો જે એમને મહાન બનાવે છે. જે જાણી ને સદાય દેશ નાં દરેક નાગરિક ને એમ થાય કે કાશ આજે દરેક નેતા આમના જેવો થાય. તો ટૂંકમાં જોઈએ એમનાં જીવન ની એ પ્રેરક વાતો જે બાળકો ને ફરજીયાત સ્કુલ માં ભણાવવી જોઈએ.
*
લાલ બહાદુર જ્યારે નાના હતાં ત્યારે ગંગા નદી ની સામે પાર તેમનાં મિત્રો સાથે મેળા માં જાય છે. અને મિત્રો સાથે મેળા માંથી પાછા ફરે છે ત્યારે નદી કાંઠે આવી ને એમને ખબર પડે છે કે તેમની પાસે નાવડી માં પાછા સામે પર જવાના પૈસા નથી અને સ્વાભિમાની લાલ બહાદુર મિત્રો પાસે થિ ઉધાર પૈસા લેવાને બદલે એમને કહેછે તમે જાવ મારે હજી મેળા માં ફરવું છે. અને મિત્રો ચાલ્યા જાય પછી તેઓ કડકડતી ઠંડી માં જે ગંગાનાં ઠંડા પાણી માં લોકો પગ પણ ન ડુબાડે એ ઠંડા પાણી માં તીઓ કપડા કાઢી ને માથે મુકી નદી ના પાણી માં કૂદી પડે છે અને તરી જ આખી નદી પર કરી સામે પાર પહોચે છે.
*
1952 માં કૉંગ્રેસ ની સરકાર બન્યાં પછી તેઓ રેલમંત્રી તરીકેનો કારભાર સંભાળે છે. અને 1955 કે 56 માં એક રેલ્વે અકસ્માત માં 150 લોકો મૃત્યુ પામે છે. શાસ્ત્રી જી પોત જાહેર માં આ દોઢસો લોકો નાં મૃત્યુની નૈતિક જવાબદારી સમજી રેલ્વે મંત્રી ના પદ પર થી રાજીનામું આપી દે છે.
*
તેઓ વડાપ્રધાન હોવાં છતા તેમનુ સાવ સામાન્ય ઘર હતુ. કહેવાય છે તેમનાં ઘર માં કોઈ ભપકાદાર રાચરચીલું કે કોઈ ફર્નિચર પણ ન હતુ. માત્ર એક લાકડા નો સોફા હતો અને તેઓ પલંગ પર કે નીચે એક સાદડી પાથરી નેજ સુઈ જતા.
આવડા મોટા રાજનેતા હોવાં છતાં પણ તેમનાં ઘર માં અંદર ઉપર સુધી પાણી નો નળ ન હતો. અને તેમનાં પત્ની બહાર થી પાણી ભરી લાવતાં. આ વાત ની દિલ્હી કોર્પોરેશન ને ખબર પડતાં શાસ્ત્રી જી ને જાણ કર્યા વગર જ તાત્કાલિક તેમનાં ઘર માં ઉપર સુધી પાણી નો નળ ફિટ કરી દે છે. આ નળ ફિટ થયાં ની ખબર પડતાં જ તેઓ સીધા મ્યુનિસિપાલિટી ની ઓફિસે જાય છે અને પૂછે છે તેઓ જયાં રહે છે નાં એ વિસ્તાર માં બધાં નાં ઘરે અંદર સુધી નળ છે કે તેમને જ અં સુવિધા આપવામાં આવી છે. તયારે નકાર માં જવાબ મળતાં તેઓ તાત્કાલિક તેમનાં ઘર માંથી એ નળ ની પાઇપલાઇન ને કાઢવાનો હુકમ આપે છે.
*
એક વખત તેઓ દિલ્હી ની એક દુકાન માં પત્ની માટે સાડી ખરીદવા જાય છે. અને દુકાનદાર એમને મોંઘી મોંઘી સાડીઓ બતાવતો હોય છે. શાસ્ત્રી જી એમને કહે છે આનાથી થોડી સસ્તી બતાવ દુકાનદાર કહે છે આપ પૈસા ની ચિંતા નહીં કરો આપ ખાલી સાડી પસંદ કરો, પણ શાસ્ત્રીજી એની ભેટ નો અસ્વીકાર કરતાં કહે છે હજુ આના થીસસ્તી સાડી બતાવ મારી જેવા ગરીબ માણસ પાસે આટલા પૈસા ન હોય. દુકાનદાર એમને સસ્તી સાડી બતાવે છે છતાં પણ શાસ્ત્રી જી કહે છે હજુ આનાથી સસ્તી હોય તો બતાવ અને પછી કહે છે તારી પાસે સસ્તા માં સસ્તી સાડી હોય એમાંથી મને બતાવ અને એમાંથી એક સાડી તેઓ પસંદ કરે છે અને પૈસા આપી લઈ જાય છે.
* * *
આવાં તો ઘણાં કિસ્સાઓ છે. તેઓ વડાપ્રધાન હોવાં છતાં એટલું સાદાઈ થી જીવન જીવતાં કે તેમને ગાંધીજી નાં સાદાઈ નાં સૂત્ર નાં વારસદાર કહી શકાય. તેમની પાસે એક માત્ર કોટ હતો જે તેમને નહેરુ એ ભેટ માં આપેલો. વિદેશ પ્રવાસ વખતે કે દેશ માં જો તાત્કાલિક વિમાન પ્રવાસ કરવાનો હોય તો તેઓ ચાર્ટડ પ્લેન ને બદલે સામાન્ય ફ્લાઇટ માં ઇકોનોમી ક્લાસ ની મુસાફરી કરતાં.
ખાદી ના ઝભ્ભો અને કોટી, નીચે ધોતિયું પહેરતા અને પગ માં સ્લીપર જ પહેરતાં. તેઓ વડાપ્રધાન બન્યાં એ સમયે જ દેશ માં દુકાળ પડ્યો તયારે તેઓ તેની પત્ની ને પૂછે છે, તમે અઠવાડિયા માં એક વખત ઉપવાસ કરશો? પહેલાં ઘર નાં સભ્યો ને ઉપવાસ કરાવી ને દુકાળ વખતે આખા દેશ ને અઠવાડિયા માં એક ઉપવાસ કરવાની અપીલ કરે છે. અને એ સમયે એ ઉપવાસ ને લોકો શાસ્ત્રીજી નો સોમવાર તરીકે ઓળખવા લાગે છે. આ શાસ્ત્રીજી નો સોમવાર એટલો લોકપ્રિય બને છે કે આખા દેશ નાં 90% ઘરો માં સોમવારે ચૂલા સળગતા નથી. અને દેશ નું હજારો ટન અનાજ આમ તેઓ બચાવે છે.
65 માં જ્યારે પાકિસ્તાન કચ્છ બોર્ડર પર હુમલો કરે છે .ત્યારે જે દેશ ની સેનાએ ત્રણ વર્ષ પહેલા ચીન સામે હાર નો સામનો કર્યો હતો. એવાં સમયે જય જવાન જય કિસાન" નું દેશ ને સૂત્ર આપી જવાનો નું મનોબળ વધારે છે. અને સેનાને છૂટો દોર આપી પોતાની આક્રમકઃ નીતિ થી 65 નાં યુદ્ધ માં જીત આપવે છે. "જય જવાન જય કિસાન" યુદ્ધ વખતે દેશ ની નબળી આર્થિક પરીસ્તિથિ માં પોતાનાં બધાં ખર્ચા પાર કાપ મુકી દે છે. એવું ક્યાંક સાંભળ્યું છે કે એ વખતે તીઓ એટલી કરકસર કરતાં કે તેમનુ ધોતિયું ફાટી જાય છે ત્યારે નવું લેતાં નથી અને પત્ની પાસે સીવડાવી ને પેરે છે. પોતાનો વડાપ્રધાન તરીકે નો પગાર પણ લેતા નથી.
1942 માં હિંદ છોડો ચળવળ વખતે ગાંધીજી જ્યારે 'કરો યા મરો' નું સૂત્ર આપે છે ત્યારે શાસ્ત્રીજી ગાંધી નાં આંદોલન માંજ પોતે અહિંસા વાદી હોવાં છતા "મરો નહીં મારો" એવું કહેનાર, પોતાના દરેક પ્રવાસ માં પત્ની ને સાથે રાખનાર, પોતાના અંતિમ પ્રવાસમાં પત્ની સાથે જતાં નથી,લાલ બહાદુર શાસ્ત્રીજી શાંતિ મંત્રણા નાં નામે વિદેશ ની ધરતી પર જાય અને ભારતે જીતેલા પ્રદેશો પાછા આપી દે અને પછી ના અમુક કલાકો માંજ એમનું હાર્ટ એટેક થી મૃત્યુ થાય એ વાત હજમ ન થાય અને ન જ થવી જોઈએ.
ખૈર, આજ ના દિવસે આ સાદાઈ નાં પર્યાય એવાં મહામાનવ ને વંદન કરીએ.
શાસ્ત્રીજી તેમનાં પરિવાર સાથે
આવતાં_જતા
लालों में वह लाल बहादुर,

भारत माता का वह प्यारा।
कष्ट अनेकों सहकर जिसने,
निज जीवन का रूप संवारा।

तपा तपा श्रम की ज्वाला में,

उस साधक ने अपना जीवन।
बना लिया सच्चे अर्थों में,
निर्मल तथा कांतिमय कुंदन।

सच्चरित्र औ' त्याग-मूर्ति था,

नहीं चाहता था आडम्बर।
निर्धनता उसने देखी थी,
दया दिखाता था निर्धन पर।

नहीं युद्ध से घबराता था,

विश्व-शांति का वह दीवाना।
इसी शांति की बलवेदी पर,
उसे ज्ञात था मर-मिट जाना।
-डा राणा प्रताप सिंह गन्नौरी

Thursday 22 September 2016

માનસિક શાંતિ માટેના ઉપાયો.


જમવુ તો *માં બાપ* ભેગુ પછી ભલે *ઝેર* હોય - અનેરહેવું તો *ભાઈઓ* ભેગુ.... પછી ભલે *વેર* હોય...

*સાવરણી* બાધેંલી હોય ત્યારે *કચરો* સાફ કરે છે- પરંતુ*છૂટી* પડી જાય ત્યારે ખૂદ *કચરો* બની જાય છે.- માટે *પરિવાર*થી *બંધાયેલા* રહો....

આપણને ઓછું મળ્યું છે - એ આપણું દુ:ખ નથી,- પણ જે મળ્યું એ આપણને ઓછું લાગી રહ્યું છે - એ આપણું દુ:ખ છે.

મંગળમાં જીવન છે કે નહીં, એની ચિંતા પછી કરજો. - પહેલા જીવનમાં મંગળ છે કે નહીં, એ તો તપાસી લો !

રામ-રાવણ, બંને તુલા રાશિના છતાં ગમે તો રામ જ ને? પૈસા-પરમાત્મા, બંને કન્યા રાશિના, - પરમાત્મા જ ગમે એ નક્કી ખરું ?

ક્ષમા, ભૂતકાળને ભલે બદલતી નથી પણ ભવિષ્યને ઉજ્જવળ તો બનાવી જ દે છે.

રોજ એકાદ નવો મિત્ર બનાવતા જવું અને એકાદ જૂના દુશ્મનને ઓછા કરતા જવું એ તો આલોક - પરલોક બંને માટે લાભદાયક પણ છે અને ફાયદાકારક પણ છે...

જ્યાંરે દિવાલો માં તિરાડો પડે છે. ત્યાંરે દિવાલો પડી જાય છે. અને જ્યાંરે સંબધો માં તિરાડો પડે છે. ત્યાંરે દિવાલો બની જાય છે.

બધા દિવસો 'સારા' નહી મળે પણ દરેક દિવસમાં 'સારું' કંઇકતો મળશે જ...

મારા આપેલા બે રૂપિયાનો ભિખારીએ દુરુપયોગ ન જ કરવો જોઈએ એવો મારો સતત આગ્રહ રહે જ છે......જોકે પ્રભુ તરફથી મને મળેલ શરીરનો,
સંપતિનો, શબ્દોનો અને સમયનો હું બેફામ, દુરુપયોગ કરી રહ્યો છું પણ એ વાત અહી યાદ રાખવી એ અસ્થાને છે એમ હું માનું છું.......


પ્રભુને આપણે સંભળાવ્યું તો ઘણું. પ્રભુનુ સાંભળ્યું કેટલું ?

આપણને મળી રહેલ પ્રકાશ આડે આપણે ખુદ ઊભા રહી જઇએ તો આપણને આપણા પડછાયા સિવાય બીજું શુ દેખાય ?
આપ-ધાતમાં માણસ મરી જાય છે પણ ગર્ભ-પાતમાં તો માણસાઇ જ મરી જાય છે.

જીવનમાં કડક રહેવાની નહીં, તકલીફોમાં અડગ રહેવાની જરુર છે.

રાત્રિનો અંધકાર તો પ્રકાશ તરફ જ ચાલતો હોય છે; પરંતુ અહંકારનો અંધકાર તો વિનાશ તરફ જ ચાલતો હોય છે.

*******************
પારકી પંચાત કરશો નહી. - તમામ પરિસ્થિતિ મા શાંત રહેજો. - કડવા ઘુટડા ગળી જજો.- કદી જીવ બાળશો નહી.


તમારા કામકાજના વખાણ બીજા કરે એવું ઝંખશો નહી._ કોઈની ઈર્ષા કરશો નહી. - તમે જ તમારી જાતને સુધારો.

જે અનિવાર્ય હોય તે સહન કરી લો.- તમારી ફરજ ચુકશો નહી. - નિસ્વાર્થ સેવા કરો.- સારા-નરસા નો વિવેક કરતાં શીખો.
જરૂરિયાત ઘટાડો.- કરવા યોગ્ય જ કામ કરો.- ખંતપૂર્વક સદ્દગુણો કેળવો.- હિંમત હારી જાઓ ત્યારે ધર્મગ્રંથોનુ ન કરો.


માગ્યા વગર સલાહ આપવા દોડી જશો નહી.- દલીલબાજી થી દૂર રહો.- બધામાં ઈશ્વર દર્શન કરો.

જીવનમાં આવતા દુખોને પણ ઈશ્વરની પ્રસાદી માની સ્વીકારી લો.

Allo

વાહ! શું એપ બનાવી છે! વધુ ઝડપ અને વધુ જીવંત 

તમે Google Assistant સાથે વાત કરી શકો છો. ગણતરીની ક્ષણોમાં જે માંગો તે હાજર..અને જે અજુગતું લાગે તો સાફ જવાબ આપી દે 

: " Sorry I can't understand " 

છેલ્લે તમે "Thank you "લખો તો એ સ્માઇલી સાથે Welcome લખવાનું ન ભૂલે. જીવંત અનુભવ અને એ પણ કોઇ પણ બ્રાઉઝરમાં કરતા વધુ ઝડપી સર્ચીંગ ....

Google છે આ એપનો નિર્માતા એટલે થોડા જ દિવસોમાં ખૂટતા-ઘટતા બધા features ઉપલબ્ધ પણ કરી શકશે.
મૂખ્ય તો એકમાં ઘણી બધી બાબતોનો સમાવેશ કરાયો છે એક જ એપમાં .
આવનાર દિવસોમાં લોકો પાસે - whatsapp અને allo એમ બન્ને વિકલ્પો રહેશેે. સૌથી મોટી વાત એ છે એ આ એપ whatsapp કે Hike. કે Facebook જેવી hard પડતી નથી પણ વધુ હળવી અનુભવાય છે. આજના બૌધ્ધિક યુગમાં હવે multipurpose app જ જરુરીયાતોને પૂર્ણ કરી શકશે.